De Rode Haring En De Kunst Van Misleiding

In de wereld van het verhalen vertellen in films, literatuur en zelfs muziek, worden schrijvers vaak geprezen voor hun vermogen om lezers te verrassen, te intrigeren en zelfs te misleiden. Een van de meest effectieve technieken die auteurs hanteren om dit te bereiken, is de “red herring” ofwel de rode haring.

^{Bron: Photo by Nong on Unsplash}

De term rode haring komt van de techniek om een sterk ruikende vis, in dit geval een haring, te gebruiken om jachthonden van het spoor van hun prooi te houden. In de literatuur is de rode haring een verhaalelement – een personage, een gebeurtenis of detail dat met opzet wordt geïntroduceerd om de lezer te misleiden en van het echte plot van het verhaal te houden.

Heel eenvoudig gezegd is de rode haring een manier van misleiding. De lezer wordt met opzet op een (doodlopend) spoor gezet om spanning te creëeren spanning te verhogen. Een rode haring voegt meer lagen aan het verhaal toe, het plot wordt er interessanter door en de lezer en kijker worden gedwongen om op te blijven letten en zelf de waarheid te vinden.

In de literatuur
Agatha Christie is een meester in het gebruiken van rode haringen. Neem bijvoorbeeld het wereldbekende Murder On The Orient Express, waarin rechercheur Hercule Poirot geconfronteerd wordt met een moord op de trein uit de titel. Tijdens Poirot’s onderzoek komt hij meerdere keren een rode kimono tegen. Hierdoor wordt de detective op het spoor van een vermeende Japanse dader gezet. Uiteindelijk blijkt de kimono niets met de zaak te maken hebben en heeft Poirot enkel afgeleid van de zaak.

Een andere wereldberoemde speurder is Arthur Conan Doyle’s Sherlock Holmes. In The Hound Of The Baskervilles moet Holmes de familie Baskerville moet redden van een demonische hond die hen opjaagt en doodt. Tijdens het onderzoek komen verschillende daders en aannemelijke motieven naar boven, maar er is één grote rode haring: de hond. Die demonische hond waar iedereen doodsbang voor is, die mogelijk een bovennatuurlijke dreiging vormt. Uiteindelijk komt Sherlock Holmes met een veel meer logische en aardse verklaring voor de verschijningen.

In de films
In de spannende psychologische thriller THE SIXTH SENSE, van regisseur M. Night Shyamalan, volgen we een jongen die beweert met doden te kunnen praten en een psychiater (Bruce Willis) die hem helpt zijn gave onder controle te krijgen. Gedurende de film krijgt de kijker hints en aanwijzingen dat de psychiater echt een grote hulp voor de jonge Cole (Hayley Joel Osment) is. Maar de uiteindelijke twist, waar ik om spoiler redenen niet op in zal gaan, ziet de kijker, die door de rode haringen op andere dingen gelet heeft, absoluut niet aankomen.

Een ander voorbeeld is de film GONE GIRL, van regisseur David Fincher. De film lijkt een thriller te zijn die de normale lijnen volgt. De verdwijning van Amy Dunne (Rosamund Pike) gooit zowel haar leven als dat van haar man compleet overhoop. In het geval van een verdwijning van een echtgeno(o)t(e) wordt vaak het eerst gekeken naar de partner. In dit geval, Nick Dunne (Ben Affleck). De film wil de kijker laten geloven dat alles op Nick wijst, terwijl ondertussen duistere geheimen boven komen die de werkelijkheid veel complexer maken.

Het gebruik van de rode haring in zowel literatuur als film is een krachtige manier om spanning op te bouwen, lezers en kijkers te boeien en hen te verrassen met onverwachte wendingen. Door opzettelijk valse aanwijzingen en afleidingen te creëren, kunnen schrijvers en regisseurs het publiek op het verkeerde spoor zetten en hen uitdagen om actief mee te denken en met de personages mee te speuren naar de waarheid.

Op het toneel
In het wereldberoemde toneelstuk Macbeth, van William Shakespeare, wordt de rode haring gebruikt om de ware aard van een personage te verhullen. Neem bijvoorbeeld Lady Macbeth die in eerste instantie als een sterke en kordate vrouw gepresenteerd, die haar man aanzet tot moord om zo zijn ambities te vervullen. Echter, hoe verder we in het stuk komen, hoe meer we zien dat Lady Macbeth een vrouw is met een zwakke mentale gezondheid. Hierdoor bezwijkt ze uiteindelijk onder het gewicht van haar daden.

In Macbeth wordt de rode haring dus gebruikt om een verschuiving van de dynamiek tussen personages zo lang mogelijk te verhullen, zodat de uiteindelijke onthulling des te harder aankomt.

De verteltechniek van de rode haring is een essentieel onderdeel van het creëren van spanning en intrige. Door valse aanwijzingen te bieden en personages op een dwaalspoor te brengen, houdt de rode haring het publiek op het puntje van hun stoel, in afwachting van de uiteindelijke onthulling.

Of het nu in literatuur, film of toneel is, de rode haring blijft een essentieel element van het vertellen van verhalen door bij te dragen aan de spanning en de algehele impact van het werk.